Οι αυτοτελώς απασχολούμενοι, και οι ελεύθεροι επαγγελματίες (άρθρο 97 του ν. 4387/2016, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 του ν. 4670/2020 και τροποποιήθηκε με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 35 του ν. 4756/2020) κατατάσσονται από 1.1.2020-31.05.2022 σε τρείς ασφαλιστικές κατηγορίες: 1η ασφαλιστική κατηγορία 42 ευρώ, 2η ασφαλιστική κατηγορία 51 ευρώ,3η ασφαλιστική κατηγορία 61 ευρώ. Από 1.6.2022 και εφεξής οι τρεις αυτές ασφαλιστικές κατηγορίες μειώνονται στα 39 ευρώ, 47 ευρώ και 56 ευρώ, αντίστοιχα.
Η κατάταξη σε μία (1) από τις τρεις (3) ασφαλιστικές κατηγορίες είναι υποχρεωτική. Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία, κατατάσσεται υποχρεωτικά στην πρώτη. Ο ασφαλισμένος μπορεί, με αίτησή του, να επιλέξει ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία από αυτή που υπάγεται ή, εφόσον βρίσκεται σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία, να επιλέξει κατώτερη. H αίτηση επιλογής δύναται να υποβάλλεται και ηλεκτρονικά.